Erhan Aslan

4 months ago

KENDİNİ BİLMEK

Biraz uzun olursa, derdimi kelimelere taşımaktaki acemiliğimdendir.

Efendim, tasavvufta "İrfan sahibi" olmanın yolu, açıkça anlatılmıştır.
İrfana ulaşmak için 4 kapıdan geçmiş olmak icap eder.
Bu kapıların ismi; Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat'tir.
Mevlâna ile bir öğrencisi arasında geçtiği söylenen bir diyalog, bu dört kapı arasındaki farkı açıklayan en güzel hikayelerden birisidir.
Şimdilik sizi bu kısa hikâye baş başa bırakıyorum;
Öğrencilerinden biri Mevlana’ya sorar;
- "Efendim, bu dört kapı meselesini ben pek anlayamıyorum. Bana anlayabileceğim bir lisanla anlatır mısınız?"
Mevlâna:
- "Şimdi bak, karşı medresede dersini çalışan dört kişi var ve hepsi rahlelerine eğilmiş. Sen git bunların hepsinin ensesine bir şamar at, sonra gel sana anlatayım."
Öğrenci gider, birincinin ensesine bir tokat atar.
Tokadı yiyen derhal ayağa kalkıp arkasını döner ve daha kuvvetli bir tokatla Mevlana’nın öğrencisini yere yıkar.
Akabinde yerden kalkan öğrenci, Yaradan’a güvenip ikinciye de bir tokat atar. O da derhal ayağa kalkıp elini kaldırır. Tam tokadı vuracakken vazgeçip yerine oturur.
Öğrenci devam eder, üçüncüye de bir tokat atar. Üçüncü şöyle bir kafasını çevirip baktıktan sonra çalışmasına devam eder.
Dördüncü, tokadı yemesine rağmen hiç oralı bile olmadan çalışmasına devam eder.
Öğrenci Mevlana’ya döner, olanları anlatır. Mevlâna şöyle der;
- İşte sana istediğin örnekler…
Birinci, şeriat kapısını geçmiş biridir. Şeriatta kısasa kısas olduğu için, tokadı yiyince kalktı, aynısını sana iade etti.
İkinci, tarikat kapısındadır. Tokadı yiyince o da kalktı, tam tokadı iade edecekti ki, tarikat öğretisinde verdiği söz aklına geldi. 'Sana kötülük yapana bile iyilik yap.' Onun için döndü, oturdu.
Üçüncü, marifet kapısına kadar gelmiştir. İyinin ve kötünün tek Yaradan’dan geldiğini bilir, inanır. Yaradan bu kötülüğe hangi iblisi alet etti diye merakından şöyle bir dönüp baktı.
Dördüncü, hakikat kapısını da geçmiştir. İyinin ve kötünün tek sahibi olduğunu ve aynı olduğunu bilir. Onun için dönüp bakmadı bile...
Hikâye burada bitmektedir. Yazımıza dönelim ve hemen ikinci meseleye gelelim. "İrfan sahibi olmak". Nedir bu "İrfan”? Neden bu kadar önemli?
Öncelikle bir kelimenin anlamına bakalım;
İrfan kelimesi yüzeysel anlamda "anlama, bilme, örf ve âdet bilgisi" anlamına gelmektedir. İrfan ile ilgili yapılan diğer tanımların arasında en dikkate değer olanı ve bizim de üzerinde duracağımız anlam şudur: "gerçeğe ulaştırıcı güçlü seziş".
Yormadan, kelimenin derin anlamı ile yüzeysel olanını birleştirelim: “İrfan” naçizane ifademle, "bir şeyin izini-etkilerini sezgi, ilahi gücün desteği ve derin düşünce ile idrak etmek" demektir.
Daha da anlaşılır bir dille; "tanıyarak bilmek" demektir.
Bu çıkarım, sezgisel veya tesadüfi değildir, nedenini anlamak için "İrfan" kelimesinin nereden geldiğine çok kısa bir göz atalım. Çünkü yazımızın bağlanacağı yer ile burası çok ilişkili. İrfan kelimesinin temelini, bazı kaynaklarda Hz. Muhammed'e, bazı kaynaklarda da Hz. Ali'ye atfedilen şu hikmetli söz oluşturur: “Men arefe nefsehû fekad arefe Rabbehû” yani “Kendini bilen, Rabbini bilir.”
Burada geçen “Arefe” kelimesi, kullandığımız “irfan” kelimesinin köküdür. Bir anlamda "Kendini tanıyan, Rabbini tanır" demiştir. Neden? Tanımadan bilinmez ki? Tanıdığını bilirsin, tanımadan bilemezsin…
Kimin söylediğinden ve referans alınan inanç sistemlerinin ne olduğundan bağımsız olarak, bu söylem evrensel bir bilgelik içermektedir.
Tüm bâtıni-ezoterik öğretiler her şeyin "içimizde" olduğunu, dışımızda "gördüğümüzü ve kendimizden ayrı sandığımız" dünyanın, içimizin yansımasından başka bir şey olmadığını söylemektedir. Hem de binlerce dilden ve kalemden, binlerce yıldır…
Delphi Tapınağının kapısında tek kelime yazar: "Temet Nosce" yani "Kendini Bil". Acaba bunu yazan düşünce ile Ehl-i Beyt'in inandığı ve işaret ettiği "hakikat" farklı mıydı?
Değildi.
Hakikat söz konusu olduğunda, "farklılık-ayrılık" sandığımız, herkese anladığı dilden seslenme gayretinin yarattığı renklilikten başka bir şey değildir.
Neden bu kadar önemlidir peki "İrfan Sahibi Olmak"?
"Kendimizi tanımamız ve bilmemizin" tavsiye edilmesinin amacı Ehl-i Beyt'in sözünde açıktır, kelimelerin ardına saklı başka bir gizem perdesi yoktur. Mesaj nettir; "Yaradan’ı Bilmek".
Epiktetos "Tanrı insana bir şey söyleyeceği zaman, bunu bir insana söyletir" demiş. İnsana pek çok farklı kanaldan gelen bu değerli ve ortak mesajın amacı neydi? Yaradan bizim kendimizi bilmemizi neden istedi, bu yolla kendisini bilmemizi istedi.
İnsan, Yaradan’ı bilince ne olacak peki?
Tek bir şey olacak, tüm evrenin düzeninin temel taşında duran tek bir şey: "Kendimizi seveceğiz"… Yaradan'ın bizden tek isteği, milyonlarca yıllık, yüzlerce öğreti ve inanç sistemi, dört büyük kitaplık ve binlerce ayetlik gayretindeki umudu ve beklediği tek şey bu: "kendimizi sevmemiz"…
Neden böyle istedi bilir misiniz; O'nu bulalım, tanıyalım, bilelim ve nihayetinde de anlayalım istedi... O, içimize kendinden sakladığı o müstesna parçaya ulaşmamızı istedi. Kendinden kendine varmayı istedi...
Zira kendinde Yaradan'ı gören, baktığı her yerde O’nu görür. Cümle varlığa bir gözle bakar. Sevmemezlik etmez, edemez. Damla denizi görünce nasıl sevmez, nasıl dayanır kucaklaşmadan, içi akmaz mı… O halden güzel hal var mı ki… Akar, duramaz… Kum tanesi çölü nasıl sevmez… Yaprak ağacı nasıl sevmez…
O’nu kendimizde bulmamızı istedi. Kendisinin göklerde, ulaşılamaz derinliklerde, "orada" bir yerlerde değil, "burada ve bize hep ama hep çok yakın olduğunu" görmemizi istedi.
Ve bunun anahtarını bulmayı aklımıza, sırrını da kalbimize verdi: "Kendini Seven, Rabbini Bilir"…

İyi ama bu yol kolay mı? Kolay anlatırsın, tanıyınca bilinir, bilinirse sevilir, sevilirse sonsuz huzura erilir… Anlatmak kolay, yapmak kolay mı?
Değil… Kim kolay derse, ben diyene inanmam. Bu yol kıldan ince, kılıçtan keskin…
Nicelerimiz kaldı o kapılarda, ışıksız dehlizlerde arar dururlar yollarını…
Kendini bilmeye giden yolda, en kıymetli bilgi, yolun neresinde olduğundur… Adres malum, lakin biz neredeyiz? Olduğu yeri bilmek, atılacak adıma cesaret verir, yolunu işaret eder.
Nasıl bileceğiz bunu? Bir ermiş gelip bize söylemezse? Malum, gönül sultanı Mevlâna Hazretleri yanı başımızda değil ki söyleyiversin? Kim bilecek bunu, yine kendimiz bileceğiz. Kendimizi bilmeye giden yolda neredeyiz, onu da kendimiz bileceğiz. Yolda kendini, nerede olduğunu bilmeyen, vardığını nereden bilecek? Yürüdükçe kendimizi bilmeyi öğreneceğiz. Varmak değil, yol öğretir… Kendimizden kendimize yolculuk edeceğiz…
Nasıl bileceğiz?
Gelin 4 kapıya varalım, kendimize hakikatin aynasından bakalım…
Ne idi bu kapılar; Şeriat, Tarikat, Marifet, Hakikat… Bakalım bu kapıların üzerlerindeki "Aynalar" bize neyi göstermekte;
Hayatına, insanlara, olaylara karşı öfkeliysen, hayat dediğin o aynaya iyice bak, aslında kendine karşı öfkelisindir…
Olan bitenin suçunu başkasına ve kendine atıyorsan, karşılık vermedesindir... Çünkü aynada karşılığı kendinden başkasına veremezsin; yediğin her tokat, attığın her tokadı, attığın her tokat yediğin yenisini yaratır... Cezayı kendinden başkasına kesmemektesindir aslında...
Hayata karşı öfkenin ayak izi Keder’dir…
Burası kendinin Şeriat kapısıdır…

Hayatınla ilgili şikayetteysen ama olan biten şeyler içine sinmiyor, ama öfke değil "tahammül" gösteriyorsan o halde karşılık vermek istemede ama kendini tutmadasındır. "Ya sabır" makamından "ben yapacağımı bilirim ama, başkaları gibi -kıvırmak, menfaati önde tutmak, haksızlık etmek, çalmak çırpmak, yalan söylemek, hak yemek- bize yakışmaz" diyorsundur… Hayat yanlış, insanlar eğri, sen doğrusundur... Bedeli sen ödüyorsundur…
Bunun ayak izi olan duygu Gönül Darlığıdır. Yaşamda hissedemediğin, eksik olduğunu düşündüğün o "hakkaniyet" olmadan, kalbin göğsüne sığamaz olur…
Burası, kendinin Tarikat kapısıdır.

Hayatın zorluklarla dolu olsa da, her yaşadığının sana bir şey öğretmeye çalıştığını biliyor, seziyorsundur. Olanın ardında bir maksat olduğunu, "şer" diye bir şey olmadığını, onun henüz tercüme edemediğin "hayr" olduğunu biliyorsundur içten içe... Ama her yeni sorunda-olayda bunu unutup yaşamın sana bunu "kimin eliyle yaptığına" hipnotize oluyorsundur… İçin fark ediyor ama gözlerin Hakikati seçmiyordur… Kalbin biliyor, aklın ikna olmuyor, teselli bulmuyordur... Tam hakikati sezecekken dikkatin dağılıyor ve olan bitenin hesabını, onu sana "maruz bırakanda" arıyorsundur.
Yaşam müfredatının dediğine kulağını vereceğine, sopasıyla gelen öğretmenine gözünü dikmişsindir…
İnip çıkarsın, gözünü sopanın acısından, öğretmenin kendisinden ayırmayı başardığın anlarda, bir nefes alırsın, aklını dersine verirsin arada sırada… Sonra yine öğretmene ve elindeki bakarsın… İner, çıkarsın... Aklın zorlar, kalbin bilir... İkisinin arasında gider, gelirsin...
Bunun ayak izi, Akıl Karışıklığıdır. Ders önemlidir ama yapan haksız, olan da haksızlık gibi görünür…
Burası, kendinin Marifet makamıdır.

Sonra,
Hayat sana ne gönderirse ve kiminle göndersin, zarfa değil "mazrufa" (içindekine) bakarsın. Paketi, dersi sana kimin getirdiğine bakmazsın. Hepsinin aynı yerden geldiğini bilmektesindir.
Ali'yle Veli'yle, iyiyle kötüyle işin yoktur. Ne yaşandıysa "öğrenmem, değiştirmem, anlamam gereken nedir" demektesindir. Olan ne olursa olsun, şükürdesindir.
Oturur dersine çalışırsın. Ne ağlarsın ne de gülersin…
Bunun ayak izi Huzurdur.
Burası, kendinin Hakikat kapısıdır.

Erersin…
İşte, "ermek" budur;
Ermek, kendine giden yolda gidip, kendine varmaktır…

Sevgiyle, hep…

02.02.2022
Erhan Aslan
Elektronik Mühendisi
Silva Metodu Yetkili Eğitmeni ... See MoreSee Less